Azerbaycan 19 Eylül de bir açıklama yaparak Karabağ a askeri operasyon başlattığını duyurdu Bundan bir Avcılar Escort gün sonra bölgedeki Rus barış güçlerinin de arabuluculuğunda ateşkes sağlandı O günden bu yana taraflar ortasında iki görüşme yapılırken bölge nüfusunun neredeyse dörtte biri Karabağ dan Ermenistan a geçti
Peki Beylikdüzü Escort bölgeyi bilhassa de Karabağ da yaşayan sivil halkı bundan sonraki süreçte neler bekliyor Türkiye Rusya ve ABD üzere aktörlerin yaklaşımlarını nasıl okumak gerekiyor Ve tahminen de hepsinden kıymetlisi bölgede barışı Bahçeşehir Escort sağlamak için ne yapmak gerekiyor
Agos gazetesi Ermenice editörü gazeteci Pakrat Estukyan yerli halkın büyük bir kısmının Karabağ’ı terk etme niyetinde olduğuna işaret ederek bunun etnik paklık ve demografik yapının bütünüyle dönüştürülmesi manasına geldiğini söz ediyor
Bölgede Rusya ve ABD üzere ülkelerin varlığı ve nüfuzuna da değinen Estukyan Avrupa Birliği AB ülkeleri olsun ABD olsun Rusya olsun emperyalist ülkelerin hepsinin kapanmayan yaralara gereksinimi vardır Bu yaraların kapanmasına kabuk bağlamasına olağanlaşmasına güzelleşmesine müsaade vermemek üzere tasarlanmış bir siyaset hükümran dünyaya Ne yazık ki Türkiye de bu siyasetin bir modülü haline geldi diyor
Pakrat Estukyan’la son gelişmeler ışığında Karabağ’daki durumu konuştuk
‘KORKUNÇ BİR NEFRET SÖYLEMİ VAR’
Karabağ’da Azerbaycan’ın askeri operasyonu ve ateşkes sonrası yaşanan gelişmeleri ve bölgedeki son durumu nasıl değerlendirirsiniz Sizce bölgedeki sivilleri ne bekliyor
Bugün prestijiyle 47 bin kişi Karabağ dan Ermenistan a giriş yaptı Lakin yollar vahim tıkalı Kimi beşerler o tıkanıklıktan dolayı trafiğin biraz daha azalmasından sonra yola çıkmak üzere Karabağ’a dönüyor Bir gazetecinin aktardığına nazaran 10 metrelik yolu 4 saatte geçmişler Bu durumu aşmak için de bu telaşın biraz sakinleşmesini bekliyorlar
Azerbaycan Karabağ görüşmelerinde de Azeri tarafı bir an evvel Stepanakert e Karabağ’ın başşehrine girmek orada devlet dairelerinin üzerine Azeri bayrağı çekmek istiyor Bu türlü bir müdahale bu evrede daha büyük bir karışıklığa yol açacaktır Zira üretilmiş müthiş bir nefret söylemi var Bu nefret telaffuzuyla Azeri askerlerin sivil halkla müsabakası hiç istenmeyen sonuçlar yaratabilir Bu yüzden Ermeni delegasyonu bunun ertelenmesi için davette bulunuyor o toplantılar esnasında Ancak hala netleşmiş bir durum yok
Belli ki Karabağ halkı çoğunlukla Karabağ’ı terk etme niyetinde Bu da bir etnik paklık demografik yapının bütünüyle dönüştürülmesi manasına geliyor aslında Zira Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev daha evvelki açıklamalarında oraya Azerilerin yerleştirileceğinden bahsetmişti Bu yüz yıldan beri bizim çok şahit olduğumuz çok düzgün bildiğimiz bir demografik değişim nüfus mühendisliği Türkiye’de de biz bunu çok gördük hala görüyoruz Artık Karabağ’da Artsakh ta birebir şey tekrarlanıyor güya
‘HEM ERMENİSTAN HALKI HEM İDARESİ PUTİN’İN SİYASETİNE TEPKİLİ’
Ateşkes sağlanmadan evvel de sağlandıktan sonra da Ermenistan ın Rusya yı suçlayıcı açıklamaları oldu Kremlin ise Karabağ daki durumla ilgili sorumluluğu reddetti Azerbaycan Karabağ a askeri operasyon düzenlediğinde ise Ermenistan ve ABD ortak bir askeri tatbikat yürüyordu Öte yandan pazartesi günü de Cumhurbaşkanı Erdoğan ın Aliyev le Nahçıvan’da bir ortaya geldiğini gördük Siz iki bölgesel aktör olarak Rusya ve Türkiye nin ve ABD nin bu süreçteki halini ve rolünü nasıl yorumlarsınız Rusya ve Ermenistan ın birbirinden uzaklaştığını söylemek mümkün mü
Rusya ve Ermenistan’ın politik olarak ve toplum nezdindeki algılar olarak birbirinden uzaklaştığını söyleyebiliriz Gerçekte ise bu pek mümkün bir şey değil Zira Ermenistan halkıyla Rusya Rus kültürü Rus lisanı ortasında çok ağır bir münasebet var O ağır münasebetten dolayı Ermenistan halkı Rusya’yı inkar edemez
Ama Putin’in bugün güttüğü siyasete karşı bir reaksiyonun halk nezdinde de olduğunu söyleyebiliriz İdarede de birebir reaksiyon var Zira idare yalıtıldığını yalnız bırakıldığını savunma manasındaki en büyük teminatı olan Rusya ittifakının kendisini adeta sattığını düşünüyor Bu türlü bir algı çok da yersiz değil Kolektif güvenlik teşkilatı nezdinde de birebir sorunsal var Ermenistan şu anda hükümet programı nezdinde değilse bile geniş halk kitleleri nezdinde o teşkilattan ayrılmayı da tartışıyor
‘TÜRKİYE DİPLOMATİK BAĞLARIN OLUŞMASINI DAİMA ÇIKMAZA SOKTU’
Türkiye’nin tesirine gelince Türkiye çok yazık ben buna çok hayıflanarak değiniyorum ki 32 yıl evvel ortaya çıkan durumu kendi ülkesinin menfaatleri doğrultusunda değerlendiremedi O vakit Ermenistan’la daha farklı bir boyutta bir mutabakat sağlayabilseydi mesela diplomatik münasebetlerini kurabilseydi Ermenistan üzerinde daha kıymetli tesirleri olabilen bu tesirlerin olumlu olabileceği bir iklim yaratabilirdi
Ama Türkiye hükümetleri Ermenistan’ın bağımsız olmasından bu yana maksimalist taleplerle bu münasebetin oluşmasını daima çıkmaza soktu daima kurallar dayattı Ermenistan’a Türkiye Ermenistan Azerbaycan ve Gürcistan’ı tıpkı gün tıpkı kararnameyle birer bağımsız devlet olarak tanıdığını açıkladı Lakin Gürcistan ve Azerbaycan’la diplomatik münasebet kurarken Ermenistan’la bunu kurmak için bir dizi ön kaide ileri sürdü
Bu ön kaideler ekseriyetle anlamsız kurallardı Üstelik bu ön kaideler vakit içinde teyit de edildi Mesela Türkiye Ermenistan’ın Türkiye’den toprak talebi olmamasını teyit etmesini istiyordu Ermenistan’da üç cumhurbaşkanı ve artık de idare biçimi değiştiği için başbakan yani cumhurbaşkanları Levon Ter Petrosyan Robert Koçaryan ve Serj Sarkisyan bugün ise Başbakan Nikol Paşinyan Türkiye’den toprak talepleri olmadığını tekraren teyit ettiler Bu bu türlü olduğu halde Türkiye hala bu talebinde ısrar ediyor
‘BU YAKLAŞIMLA TAHLİL OLMASI MÜMKÜN GÖRÜNMÜYOR’
Şimdi ise bir Zengezur Koridoru ısrarı var Koridor Ermenistan’ın toprak bütünlüğünü ihlal etmeyi ima ediyor Türkiye’den zati Nahçıvan’a geçmek mümkün Burada maksat Nahçıvan’dan da Ermenistan’ı baypas ederek Azerbaycan’a ulaşmak
Oysa memleketler arası hukukun gereği bu ulaşım yolunun Ermenistan’dan geçmesi ve milletlerarası mutabakatlar nezdinde sonlar nasıl geçilirse o denli geçilmesi Lakin Türkiye buna razı değil Türkiye direkt kendi doğal yolu olarak gördüğü bir güzergahla geçmek istiyor Yani Ermenistan’ın toprak bütünlüğünü ihlal etmek istiyor Daha da kıymetlisi Ermenistan’ın İran’la olan hududunu aksatmak o hududu kesintiye uğratmak istiyor
Bütün bunlar kabul edilebilir şeyler değil lakin bu mevzuda Erdoğan’ın çok ısrarcı olduğunu Aliyev’le birlikte bu ısrarı gittikçe daha yüksek sesle dillendirdiğini görüyoruz Bu da tahlile yakın olmadığımızı düşündürüyor Bu yaklaşımla tahlil olması pek mümkün görünmüyor
‘TÜRKİYE DE DÜNYAYA HÂKİM OLAN SİYASETİN BİR MODÜLÜ HALİNE GELDİ’
Bir yandan da Ermenistan ve Azerbaycan ortasındaki barış görüşmeleri sürüyor Son olarak salı günü Azerbaycan ve Ermenistan temsilcileri AB Almanya ve Fransa dan temsilcilerin de iştirakiyle Brüksel de bir ortaya gelerek 5 Ekim deki Paşinyan Aliyev görüşmesi için yapılacak hazırlıkları ele aldı Şunu sormak istiyorum sizce Karabağ da son yaşananlar iki ülke münasebetlerini ve Ermenistan Türkiye münasebetlerini nasıl etkileyecek
Olumlu bir etkilenmeden bahsetmek isterdim lakin ne yazık ki bahsedemiyorum Zira sizin de bir başka faktör olarak bahsettiğiniz ABD’nin bölgede nüfuz edinme uğraşları son derece tasa verici gelişmeler Zira Avrupa Birliği AB ülkeleri olsun ABD olsun Rusya olsun emperyalist ülkelerin hepsinin kapanmayan yaralara gereksinimi vardır Ortadoğu’da kapanmayan yaralar Kafkasya’da kapanmayan yaralar ve muhtaçlık olduğu anda kaşıyarak tekrar kanatabilecekleri yaralara muhtaçlık var
Şu anda dünyada çok geniş bir coğrafya ne yazık ki bu risk altında Kuzey Afrika ülkeleri Orta Doğu Balkanlar Kafkasya bunların hepsi gerekli görüldüğü anda sorun yaratılabilecek açık yaralar halinde duruyor Kapanmasına kabuk bağlamasına olağanlaşmasına güzelleşmesine müsaade vermemek üzere tasarlanmış bir siyaset hükümran dünyaya Ne yazık ki Türkiye de bu siyasetin bir kesimi haline geldi o da uygar alakalarla aralık almak yerine kendi bölgesel çıkarlarını şiddet işgal boyun eğdirme üzerine kuruyor
‘SAĞDUYU SAHİBİ BEŞERLER PAŞİNYAN’IN ÇARESİZLİĞİNİN FARKINDA’
Karabağ da yaşananlar Ermenistan da hükümet bilhassa de Paşinyan tersi şovlara yol açtı Darbe teşebbüsü ve Başbakan Nikol Paşinyan a suikast hazırlığı tezleri da lisana getirildi Karabağ daki gelişmeler Ermenistan halkı ve Türkiye deki Ermeni toplumu tarafından nasıl karşılandı Bu hususta ne söylemek istersiniz
Sadece Türkiye’deki değil bütün dünyadaki Ermeni toplumları tarafından büyük bir telaşla telaşla karşılanıyor Zira kaygının kaynağında şu var Karabağ sıkıntısı Azerbaycan lehine bu halde bir etnik temizlikle tahlile kavuşursa bundan sonraki basamağın direkt Ermenistan’a yönelik olabileceği ihtimali konuşuluyor Bu da büyük bir korku sebebi alışılmış Türkiye Ermenileri de bu korkuyu paylaşıyor dünyanın birçok ülkesinde yaşayan Ermeniler de ve natürel hepsinden çok da Ermenistan’da elbette
Sokaktaki Paşinyan zıddı şovlara gelince o şovların halk nezdinde fazla bir karşılığı yok O şovlar rövanşist bir hareketin rövanşist bir gücün 2020 de 44 gün süren Karabağ Savaşı mağlubiyetle sonuçlandığından beri Paşinyan’a karşı uyguladıkları onu devirmeye yönelik bir hareket Bu hareket artık bir kere daha ortam ısınınca kendisine alan buldu Lakin bunun halk nezdinde toplum nezdinde bir karşılığı yok
Ermenistan sivil toplumu o kadar da teşne değil bu taleplere Hakikaten en son başşehir Erivan da belediye seçimi yapıldığında da oy kaybına uğrasa bile Paşinyan’ın partisi en yakın rakibinin iki katı kadar oy aldı Beklediği oydan daha azdı bu ancak yeniden de çok yüksek bir oranda hala halk takviyesinin Paşinyan’dan yana olduğunu söyleyebilirim Zira sağduyu sahibi beşerler Paşinyan’ın çaresizliğini bu sonucun sebebinin o olmadığını bu sonucu adeta kucağında bulduğunun farkındalar
‘BARIŞ BİR ORTADA YAŞAMA KÜLTÜRÜNÜN İÇSELLEŞTİRİLMESİYLE MÜMKÜN’
Hem Karabağ özelinde hem de Ermenistan Azerbaycan ortasında barış görüşmelerinin sürdüğünü biliyoruz Bölgede barış nasıl mümkün olur Bunun için kimin nasıl bir tutum alması ne yapılması gerekiyor sizce
Ne yazık ki bir kere daha bu imkanı kaybettik ve milliyetçilikten dolayı daima kaybediyoruz Bu bir ortada yaşama kültürünün içselleştirilmesiyle sağlanabilir Bu kültür Sovyet rejimi boyunca 70 yıla yakın bir mühlet inşa edilmeye çalışıldı ancak muhakkak ki tutmadı Yalnızca Sovyetler Birliği’nde değil Balkanlar’da da tutmadı Yugoslavya’nın parçalanmasıyla yaşanan kanlı savaşları hatırlıyorum ben bu basamakta Orada da bir ortada yaşama kültürü ne yazık ki milliyetçiliğin gazabına uğradı milliyetçilik daha baskın geldi
Azerbaycan’da toplum ülke içerisinde Karabağ diye bir yer kalmamasını her yerin Azeri toprağı olduğu algısını ülkenin temizlenmesi olarak görüyor An itibariyle 47 bin Ermeni’nin yurdundan kopup komşu ülkeye gitmesini sevinçle karşılıyorlar Bunun iyi bir şey olduğunu düşünüyorlar Birebir tablo 30 32 yıl evvel Ermenistan’da da yaşandı Orada da azınlık olarak yaşayan Azeriler vardı Onlar da o günün tansiyonları içerisinde ülkeyi terk etmek zorunda kaldılar Azerbaycan’a gittiler Onların gidişi de Ermenistan tarafında sevinçle karşılandı Bu beni çok üzen bir durum zira milliyetçiliğin zaferi bu
‘HER VAKİT İÇİN BİR ÖTEKİ BULMAK MÜMKÜN OLABİLİYOR’
Zannediliyor ki Türkiye’de yalnızca Türkler kalırsa Ermenistan’da yalnızca Ermeniler kalırsa yahut Azerbaycan’da yalnızca Azeriler kalırsa rastgele bir etnik azınlık olmazsa her şey daha düzgün gidecek Lakin deneyimler gösteriyor ki hiç de o denli değil Her vakit için bir öteki bulmak mümkün olabiliyor Bütün ülkeler için de geçerli bu Çok üzgünüm bu türlü göründüğü için Beşerler öteki diye gördükleri kendinden olmayan diye gördükleri öbür beşerlerle bir ortada yaşama terbiyesini kültürünü içselleştiremediler bir türlü
Bunlara eklemek istediğim tek şey inşallah bütün bu süreçler kansız sona erer daha fazla kan akmaz daha fazla genç asker ölmez Ermenistan’da da Azerbaycan’da da askere alma yaşı 18 O yaştaki çocukların ölmesi sineye çekilebilir bir şey değil Aliyev şu anda kendisi bir açıklama yapmıyor lakin Azerbaycan muhalefeti şu son operasyonda 180 Azeri askerinin öldüğünden bahsediyor Bir o kadar da Ermeni askeri ölmüştür Karabağ’da elbet ki
