O bir medya baronu
Dünyada sağcı muhafazakar müesses nizamın savunucusu ne kadar tesirli yayın kanal Travesti varsa ona ilişkin
Gezegendeki en büyük medya imparatorluğunun sahibi
Rupert Murdoch 92 yaşında
Fox News The Times ve The Wall Street Journal üzere kanal ve gazeteleri içeren imparatorluğu ile harika izmir Travesti bir güç sahibi ve üç kıtadaki Avusturalya Britanya ve ABD hükümetleri tesiri altına alıyor Dünyadaki gelişmeler üzerinde dayanılmaz bir tesiri var
Perşembe günü bomba tesiri yaratan bir açıklamayla medya imparatorluğunun Konya Travesti günlük işlerinden çekildiğini duyurdu Oğlu Lachlan babasının 70 yıl evvel Avustralya’daki küçük bir lokal gazete ile başlattığı global medya imparatorluğunun sorumlu tek yöneticisi olacak Baba Murdoch Fox and News Corporation ‘ın fahri lideri olacak
BAŞKANLARI VE BAŞBAKANLARI BELİRLEME GÜCÜNÜ ELİNDE TOPLADI
Böylece gezegendeki en kıymetli ve siyasi açıdan en tesirli medya imparatorluğunu kuran Murdoch’un mesleği en azından resmi olarak sona erdi
New York Times’ın deyişiyle İmparatorluğunu üç kıtada kurdu İngilizce konuşulan dünyada gazetecilik siyaset ve tanınan kültürdeki normların ve zevklerin değişmesine yardımcı oldu Bir tıp sağcı popülizmle bezenmiş şirketleri liderleri ve başbakanları belirleme ve bazen de destekleme yahut düşürme gücünü elinde topladı
Bu hafta doların geleceğinden petrodolar sisteminin sallanmaya başladığından Çin Yuanı’nın global ticarette artan hissesinden kelam edecektim Murdoch’un öyküsü ve bu son gelişme daha enteresan geldi Petrodolar yazısı haftaya
BABASI ÇANAKKALE DEN YAZDIĞI MEKTUPLA İNGİLİZLERİN ÇEKİLMESİNE NEDEN OLDU
Rupert Murdoch Avusturalya doğumlu 70 yıldır medya işinde
Babası Keith Murdoch da gazeteci
Çanakkale Savaşı yla ilgili çok değişik bir hikayesi var
Keith Murdoch 1915’te Melbourne Age gazetesi ismine savaş muhabiri olarak Çanakkale Savaşı’nda vazifeliydi İngiliz kumandanlar Londra’ya her şeyin yolunda olduğunu bildiriyordu Meğer Türk askeri emperyalist güçlere karşı harikulade bir direniş sergiliyordu
Keith Murdoch ise sansüre uğrayacağını bildiğinden direkt periyodun Avusturalya başbakanına gerçekleri anlatan üç sayfalık uzun bir mektup yazdı O da İngiltere başbakanına bildirdi ve Keith Murdoch’un mektubunun tesiriyle İngilizler Çanakkale cephesinden çekildi
Keith Murdoch ilerleyen yıllarda gazete sahibi oldu Onun vefatından sonra oğlu Rupert Murdoch 21 yaşında gazetenin başına geçti
Ve bir medya baronunun hikayesi bu halde başladı
1952 DE 75 BİN TİRAJLI GAZETE İLE BAŞLADI GEZEGENİN EN KUDRETLİ MEDYA İŞVERENİ OLDU
Yetmiş yıl boyunca saldırgan satın almalarla gazete mecmualar televizyon kanalları yayınevleri ve sinema sanayisinden oluşan global bir dev haline gelişinin hikayesi
1952’de babasından kalan 75 bin tirajlı güney Avusturalya gazetesi The News of Adelaide ‘nin başına geçti 1960’larda Avusturalya’da bir dizi mahallî gazeteyi satın aldı 1964’te ulusal gazete The Australian’ı kurdu
1969’da Britanya medya pazarına girdi ve bulvar gazetelerinin en büyüğü The Sun ile onun pazar günü gazetesi The News of the World ‘ü satın aldı
1970’lerde ana medya şirketi News Corp’u kurdu ve 1973’te The San Antonio Express ve The San Antonio News gazetelerini satın alarak ABD medya pazarına girdi 1976’da New York’un bulvar gazetesi New York Post ‘u satın aldı 1988’de sattı ve 1993’te tekrar aldı
BRİTANYA MEDYA PAZARININ HAKİMİ OLDU
1981’de Britanya’nın ikonik gazetelerinden The Times ve pazar gazetesi The Sunday Times ‘ı satın alarak bu pazarın hakimi oldu
1985’te sinema imal devi 20th Century Fox’u satın aldı 1986’ya gelindiğinde The Simpsons ve The X Files üzere TV klasiklerini yayınlayacak Fox ‘u kurdu
Murdoch 1986’da Britanya gazetelerinin ofislerini basımlarının daha az emek ağır teknolojiyle yapılacağı bir yere taşıdı Sendikalar protesto maksadıyla grev daveti yaptı Murdoch ise 5 binden fazla matbaa ve üretim personelini işten çıkardı
1987’de HarperCollins yayınevini kurdu 1988 yılında Britanya’da Sky Television ‘ı kurdu Sonraki yıl ağ kablolu TV haber kanalı Sky News ‘i kurdu
Britanya’daki siyasi nüfuzu doruğuna çıktı gazeteleri başta Margaret Thatcher olmak üzere muhafazakar başbakanlara inanılmaz takviye verdi The Sun gazetesi yıllarca Avrupa Birliği ni öcü üzere göstererek Brexit e giden kapıyı açtı
1996 yılında Fox News kablolu kanalını kurdu Kanal muhafazakar TV yayıncılığı ve yorumculuğuna damgasını vurdu
EN ÇOK SATAN GAZETE THE WALL STREET JOURNAL I ALDI
2007’de büyük bir atak yaparak ABD’nin en çok satan gazetelerinden The Wall Street Journal ‘ın ana şirketi Dow Jones’u 5 milyar dolara satın aldı Satın almadan kısa bir müddet sonra gazetenin üst seviye yayın takımında idare değişikliği yaşandı ve 118 yıllık iktisat ve finans gazetesinde siyasete daha fazla yer verilmesi tarafında yayın idaresine baskı yaptı
Oğullarından biri olan James Murdoch 2011 yılında News Corp’un operasyonlardan sorumlu lider yardımcılığına atandı Tıpkı yıl The News of the World ‘ün kapatılmasına yol açan bir telefon hackleme skandalına karıştı
Rupert Murdoch 2012 yılında gazete ve cümbüş işini iki başka kuruluşa ayırdı News Corp ve Fox Corp
Murdoch ABD başkanlık seçimlerinde Cumhuriyetçiler in lehine yayın yaparak Donald Trump ın gücüne güç kattı Trump ile çok evvelce sıkı bir dost olan Murdoch’un Fox News kanalı yerini açıkça muhakkak edip Trump ve Cumhuriyetçiler lehine adeta bir propaganda makinası üzere çalıştı
Yıllarca Avustralya ve Britanya’da siyasete direkt tesir eden Murdoch 2016 ABD başkanlık seçimlerinden evvel Kuzey Amerika da nüfuz sahibi değildi Trump ile ayağına gelen fırsatı kıymetlendirmekte tereddüt etmedi
2018 yılında büyük oğlu Lachlan medya imparatorluğunun TV kolu Fox Corp’un genel müdürü olarak atandı 2019 da 71 3 milyar dolara 20th Century Fox Walt Disney e satıldı
Ve son Haziran da biten 2022 mali yılı prestijiyle Fox 14 7 milyar dolar News Corp ise 9 9 milyar dolar geliri olan devler olarak dünya medyasına siyasetine istikamet vermeyi sürdürüyor
YENİ PERDEDE OĞUL LACHLAN GÜCÜNÜ SAĞLAMLAŞTIRMAYA BAŞLAYACAK
Medya imparatorunun imparatorluğunun ön saflarından geri adım atarak emekli olmasıyla oyunda bir sonraki perde aralanmaya başladı Bu perdede oğlu Lachlan’ın gücünü sağlamlaştırma adımlarını izleyeceğiz
Tabii ortada şimdi cevap bulmayan sorular var En kıymetlisi 92 yaşındaki Murdoch öldükten sonra ailenin paylarını oylayan vakfı kimin denetim edeceği Zira Murdoch’un dört çocuğu Lachlan James Elisabeth ve Prudence kendi ortalarında vakfı kimin yöneteceğini belirlemek zorunda kalacak ve bölünmüş görünüyorlar Murdoch Aile Vakfı hem Fox Corporation’da hem de News Corp’ta oyların yaklaşık yüzde 40’ını elinde tutuyor
DÖRT ÇOCUK EŞİT KELAM SAHİBİ FAKAT BABA MURDOCH LACHLAN DAN YANA
Murdoch öldüğünde dört çocuğu eşit kelam hakkına sahip olacak Gerçek bir miras savaşı olabilir Lachlan ile James ortasında yıllardır süren iktidar çabasının Rupert Murdoch’un vefatıyla kızışmasına kesin gözüyle bakılıyor
Baba Murdoch’un Lachlan’dan yana olduğu biliniyor Zira Murdoch 2019’da Lachlan’ı imparatorluğunun fiili varisi olarak seçmişti Geçen yıl da Lachlan’ın otoritesini destekleme eforu olarak algılanan bir atılım yaptı ve News Corp ile Fox Corporation’ı birleştirme teşebbüsünde bulundu Fakat hissedarların karşı çıkması üzerine Ocak ayında bunu iptal etti Fox Corp son derece kârlı bir işletme Büyük ölçüde Fox News tarafından destekleniyor Fakat News Corp artık gazeteleri dijital emlak işlerini ve kitap yayıncılığını içeren karmakarışık bir yer haline geldi
Lachlan’ın şirketleri yine birleştirmek için yeni bir teşebbüste bulunması bekleniyor Fakat uzmanlar da News Corp’un The Wall Street Journal dahil olmak üzere gazetecilik faaliyetlerinin Fox yayın ağı ve FS1 kablolu spor yayıncılığı da dahil olmak üzere cümbüş kesimiyle tamamlayıcı nitelikte olmadığını savunuyor
MURDOCH İŞLERİ BIRAKMADI SİYASETLE İLGİLENECEK TEKLİFLERDE BULUNACAK
Bir de şu var Murdoch geri çekilmesine karşın hala işin başında News Corp ve Fox ile meşguliyetini sürdürüyor Los Angeles’taki ofisine gidip geliyor Lachlan’a şirketin genel stratejisi konusunda tavsiyelerde bulunmaya devam ediyor Emekliliğe karşın Murdoch un bir maksadı de sıkı dostu Trump u bir sefer daha seçtirmek olacak
Zaten çalışana veda notunda şirketlerinin yayınlarını eleştirel bir gözle izleyeceğini gazeteleri web sitelerini ve yayımlanacak kitapları büyük bir ilgiyle okuyacağını ve çalışanlara niyet fikir ve tavsiyelerle ulaşacağını açıklaması işleri bırakmayacağının bir göstergesi
Yetmiş yıllık bir medya baronu olarak Murdoch’un işinin en sevdiği kısmı editörleriyle büyük ve değerli haberler hakkında konuşmaktı Anlaşılan bunu yapmayı bırakmayacak
Yani unvan değişikliği ne olursa olsun imparatorluğun ardındaki gerçek güç hala onu kuran kişi
KOMŞU NASIL ULUSAL GELİRİNİ İKİYE KATLADI
Türkiye yerinde sayarken Bulgaristan daima zenginleşiyor Komşunun kişi başı gayrisafi yurtiçi hasılası GSYİH geçen yıl 13 bin 772 dolar oldu Bizimki ise 10 bin 616 dolar
Bulgaristan 8 yılda kişi başı ulusal gelirini ikiye katladı 2015’te 7 bin 81 dolardı Bizimki ise 2013’te 12 bin 507 dolar ile tepe yaptıktan sonra o yıl 10 bin 851 dolardı 8 yıldır birebir yerdeyiz
Bulgaristan niçin zenginleşiyor Zira 2007’de Romanya ile birlikte AB üyesi oldu maddelerini iktisadını Birlik standartlarına yükseltti Yabancı yatırım çekiyor
Alman iktisat gazetesi Handelsblatt ‘ın haberine nazaran başta Almanya olmak üzere AB şirketleri tedarik zincirlerinde yaşanan meseleler nedeniyle yatırım için Bulgaristan’ı tercih ediyor Filibe’deki Trakya İktisat Bölgesi ile Sofya’daki Business Park’a 200’den fazla yabancı şirket yatırım yaptı
Bulgaristan’ın Almanya ile 2022 yılında 28 milyar Euro olan dış ticareti bu yıl 30 milyar Euro’yu geçecek Türkiye ile dış ticareti geçen yıl 13 5 milyar Euro oldu
ABD’DEKİ OTOMOTİV GREVİ YAYILMA EĞİLİMİNDE
ABD’deki otomotiv grevi devam ediyor Birleşik Otomotiv Çalışanları Sendikası UAW Lideri Shawn Fain General Motors GM ve Stellantis’e Chrysler karşı grevi genişleteceğini Ford ile yapılan görüşmelerde ise fiyat iş güvenliği ve başka mevzularda ilerleme sağlandığını söyledi Fain GM ve Stellantis’in 20 eyaletteki 38 tesisinde daha çalışanların iş durduracağını belirtti
Geçen hafta ABD tarihinde birinci sefer 3 büyük araba üreticisinde emekçiler birebir anda greve başlamıştı 150 bin emekçiyi temsil eden sendika grevi 3 fabrikada 12 bin emekçi ile başlatmış ve patronun taviz vermemesi halinde genişleteceğini duyurmuştu Sendika 4 yıl için yüzde 46 fiyat artırımı ve çalışma şartlarında düzgünleşme istiyor
Kendini sendikalardan yana bir lider olarak tanımlayan Demokrat Joe Biden emekçilere takviye maksadıyla Michigan’daki grevcileri ziyaret edecek Biden’in ziyaretini eski lider ve Cumhuriyetçilerin beklenen lider adayı Trump’unkinden bir gün evvel yapacağını açıklaması da enteresan
İŞÇİ HAREKETLERİ SÜRAT KAZANACAK ÜZERE
Daha kıymetlisi araba emekçileri grevinin ABD’de emekçi hareketleri dalgasını ivmelendirme ihtimali giderek artıyor Ülkede sendikaların popülaritesi giderek artıyor Pandemi devrinde Starbucks ve Amazon üzere daha evvel sendikasız şirketlerde sendikalaşma başladı Sendikalar yüz binlerce emekçi için alışılmadık derecede güçlü mukaveleler kazandılar
Demiryolu çalışanları ve UPS çalışanlarının ABD iktisadını sarsma potansiyeli taşıyan grevleri son anda önlendi Hollywood’ta muharrirler ve oyuncuların grevi devam ediyor
Otomobil emekçilerinin grevi öbür bölümlerde örgütlenme dalgasının hızlanması ve fiyat artışları bakımından hayati bir imtihan niteliğinde UAW bu imtihandan muvaffakiyetle çıkarsa örgütlü emeğin dikkate alınması gereken bir ekonomik güç olduğunu ilan edecek
ÇİN’İN NÜFUSU BİLE BOŞ KONUTLARI DOLDURMAYA YETMEZ
Çin’de bir vakitler iktisadın direği olan gayrimenkul dalı önemli bir kriz yaşıyor En büyük inşaat şirketi Evergrande iflas etmiş durumda borçlarını ödeyemiyor ve yeni borç alamıyor Bir öbür inşaat devi Country Garden Holdings de temerrüde düşmüş durumda
Ülkede Ağustos sonu prestijiyle satılmayan konutların toplam alanı 648 milyon metrekare düzeyinde bulunuyor Bu ortalama 90 metrekarelik mesken büyüklüğüne nazaran 7 2 milyon adet konuta eşit
Bu sayıya hala satılmış fakat nakit akışı sıkıntıları nedeniyle şimdi tamamlanmamış çok sayıda konut projesi ve 2016’daki son piyasa yükselişinde spekülatörler tarafından satın alınan ve piyasaya sunulmayan çok sayıda konut dahil değil
İlginç bir açıklama resmi istatistik dairesinin eski lider yardımcısı He Keng’ten geldi He Keng Çin’in 1 4 milyarlık nüfusunun bile ülke çapındaki tüm boş daireleri doldurmaya yetmeyeceğini söyledi
FED FAİZ ARTIRMADI FAKAT BORSALAR KESKİN DÜŞTÜ
Küresel iktisattaki son gelişmelere göz atalım Geçen hafta ABD Merkez Bankası FED beklentiler doğrultusunda faiz artırımı yapmadı Fakat bu yıl kalan iki toplantısının en az birinde faiz artırımı yapabileceğinin sinyalini verdi 2024 te de yalnızca iki indirim olacak Bu ABD’de faiz oranlarının hayli bir mühlet daha yüksek kalması manasına geliyor
ABD’de siyaset faizinde Mart 2022’deki sıfıra yakın düzeyden bugünkü yüzde 5 5 düzeyine kadar sert bir yükseliş oldu Sıkılaşan ve bir müddet daha devam edecek olan kredi şartlarının ekonomik aktivite işe alım ve enflasyon üzerinde baskı oluşturması bekleniyor
ENDEKSLER KIYMETLİ DAYANAK DÜZEYLERİNİN ALTINDA
FED’in şahin açıklamalarıyla morali bozulan Wall Street’te geçen hafta tüm endeksler baş aşağı gitti Haftalıkta Dow Jones yüzde 1 7 S P 500 yüzde 2 8 ve Nasdaq yüzde 3 6 kaybetti Bu S P 500 ve Nasdaq’ın Mart ayından bu yana en büyük haftalık düşüşü oldu
S P 500 Mart ayından bu yana birinci defa 100 günlük hareketli ortalamanın önemli takviye seviyesi altına düştü ve üzerine çıkamaması endeksin hâlâ aşağı taraflı baskı altında olduğunu gösteriyor
Avrupa borsaları da yüksek faiz tedirginliğiyle eksideydi Alman DAX endeksi haftalık yüzde 2 Fransa da CAC 40 endeksi yüzde 2 6 kaybetti
Gösterge ABD Hazine tahvili getirileri ise 16 yılın en yüksek düzeylerine ulaştı 10 yıllıklar yüzde 4 5 e kadar çıktı Dolar da Euro Yen ve Sterlin karşısında kıymet kazanıyor dolar endeksi DXY 105 4 ile 10 haftadır arka arda yükseldi Euro 1 06 dolar ile altı ayın en düşüğüne indi
TCMB FAİZİ TEKRAR YÜKSELTTİ LAKİN ENFLASYONU DÜŞÜRMEYE KÂFİ Mİ
Gelelim Türkiye ye
Merkez Bankası enflasyonu denetim altına almak piyasaların itimadını kazanmak maksadıyla siyaset faizini artırmayı sürdürüyor Perşembe günü 5 puanlık artışla yüzde 30’a çıkardı Enflasyon yüzde 59 beklenen enflasyon yüzde 70 ve faiz yüzde 30 Hassas istikrarlar bozulduktan sonra ne yapsan beyhude
Enflasyon iki yıl boyunca devam eden din referanslı milyonları adeta bir laboratuvar deneği olarak kullanan yoksulluğu zıplatan alım gücünü çökerten siyasetlerin sonucudur
ENFLASYONUN SORUMLUSU EYLÜL 2021 MAYIS 2023 ORTASI FAİZ DÜŞÜRME POLİTİKASI
Eylül 2021 Mayıs 2023 ortasında uygulanan faiz düşürme siyaseti enflasyon ve döviz kurlarındaki patlamanın baş sorumlusudur
Eğer faizle fazla oynamasıydık Merkez Bankası’nın siyaset faizi yanlışsız yerde kalsaydı bugün enflasyon yarı yarıya düşük olacaktı
Siz bakmayın yeni açıklanan Orta Vadeli Plan’daki amaçlara Bir kez tuttuğu görülmemiş her yıl daima yenilenir 2021’deki plana nazaran dolar 2023’te 9 77 Tl enflasyon ise yüzde 8 olacaktı Burada gülmek hür
ESAS ACI REÇETE LOKAL SEÇİMLERDEN SONRA
Şu anda enflasyon en hayati en yakıcı meselemizdir Amerikan yatırım bankası Goldman Sachs yılsonunda yüzde 70 bekliyor Avrupa’da en yüksek besin enflasyonu yüzde 73 ile açık orta bizde ikinci yüzde 22 ile Sırbistan DİSK AR’a nazaran en fakir bölümün besin enflasyonu yüzde 114 emeklinin yüzde 90
Çoğu ekonomistin dediği üzere temel acı reçete 2024 Mart’ındaki lokal seçimlerden sonra gelecek Artırımlar yeni vergiler enflasyonun altında fiyat artışları vs Artık bu acı reçete Memleketler arası Para Fonu IMF ile bir arada mi uygulanacak orasını daima birlikte göreceğiz
ENFLASYONU DÜŞÜRMEK İÇİN SERMAYEDEN VERGİ VE KAMUDA İSRAFIN BİTMESİ GEREKİYOR
Şimdi fiyat istikrarı sağlamak için her ay beşer puan faiz artışı yapılıyor Fakat enflasyonu düşürmek için faiz artışı yetmez İktisadın soğutulması gerekiyor Tamam o kabul Fakat yapılması gereken öteki şeyler de var
Bir sefer sermaye karları ve düşük faizle sağladığı likidite sayesinde yüksek kârlar eden bankacılık kesiti üzere çok kârlı kesimlerden vergi almak gerekir Bir kere daha tekrar Vergiyi geniş halk kesitleri ödüyor Yılın birinci 8 ayında vergi gelirleri ikiye katlandı Fakat KDV ve ÖTV’nin toplam vergi gelirleri içindeki hissesi yüzde 52 dolaylı vergilerin hissesi yüzde 65 oldu Birinci 8 ayda dahilde alınan KDV ölçüsü yüzde 165 ÖTV ise yüzde 113 arttı Kurumlar vergisi ise ne kadar arttı yüzde 29
Diğer yandan kamunun israfı sıfırlaması gereksiz harcamaları bitirmesi gerekiyor Lakin heyhat Sayıştay’ın 2022’ye ilişkin raporları kamu kaynaklarının nasıl umarsızca israf edildiğini ortaya koyuyor
Özetle Kent hastaneleri bir kara delik Hazine garantili projelerde işletmecilere ödenmesi gereken meblağ 402 milyar lira Cumhurbaşkanlığı sarayının günlük harcaması 15 milyon lira irtibat başkanlığına ek ödenek bile yetmedi vs
EN ACISI ÖĞRENCİLER BOŞ BESLENME ÇANTASIYLA OKULA GİDİYOR
Merkez Bankası’nın faiz artışlarıyla birlikte milyonların geçinmek için kullandığı kredi kartlarının tüketici kredilerinin faizi de artıyor Kredi kartında gecikme faizi yüzde 70 nakit çekme faizi yüzde 90’ı buldu Geçinemeyen milyonların borç yükü de artıyor ve daha berbatı 2024’te ödenemeyen kredi borçlarından kaynaklı bir kriz bizi bekliyor
Bütün bu problemler ortasında en üzücüsü ise milyonlarca öğrencinin aç karnına ders dinlemeye mahkum edilmesidir Enflasyon nedeniyle beslenme çantaları boşalıyor çocuklar okula harçlıksız yollanıyor Tost ayran köfte ekmek fiyatı bir yılda yüzde 60 arttı
Geçenlerde gazetenin birinde bir manşet vardı Torununa bakan bir babaanne Beslenme koyamıyorum kuru ekmekleri ıslatıp yedirmeye başladım diyordu
Ne diyeyim bilmiyorum
